بیان قرآن در مورد فراگیری دانش و ورزش چیست؟
بخش اوّل این است که: در بسیاری از آیات، علم به صورت مطلق مطرح شده است؛ مانند: "قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یعْلَمُونَ وَ الَّذِینَ لاَ یَعْلَمُون؛(زمر،9) بگو: آیا کسانی که میدانند و کسانی که نمیدانند یکسانند؟"؛ "عَلَّمَ الاْ سًِنسَـَنَ مَا لَمْ یَعْلَمْ ؛(علق،5) آنچه راکه انسان نمیدانست ]به تدریج به او[ آموخت." و سایر آیات. دوم این که: بعضی از آیات صراحت دارند که منظور از علم، تنها علم اصول عقاید و احکام شرعی نیست؛ برای مثال: "وَ لَقَدْ ءَاتَیْنَا دَاوُودَ وَ سُلَیْمَـَنَ عِلْمًالله.وَ قَالَ یَـََّأَیُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنَا مَنطِقَ الطَّیْرِ وَ أُوتِینَا مِن کُلِّ شَیْءٍ...؛(نمل،15و16) و به راستی به داوود و سلیمان دانشی عطا کردیم...، و گفت: ای مردم! ما زبان پرندگان را تعلیم یافتهایم و از هر چیزی به ما داده شده است...". در ذیل این آیه میبینیم که حضرت سلیمانغ، دانستن زبان پرندگان را فضیلت میشمارد. و نیز در آیه 27 و 28 سوره فاطر آمده است: "أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنزَلَ مِنَ السَّمَآءِ مَآءً....کَذَ َلِکَ إِنَّمَا یَخْشَی اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَـََّؤُا؛ آیا ندیدهای که خدا از آسمان، آبی فرود آورد....از بندگان خدا تنها دانایانند که از او میترسند." روشن است که منظور از عالمان در این آیه، کسانی هستند که در اثر آگاهی به قوانین طبیعت و رموز خلقت، در مقابل عظمت و ابهت پروردگار سر تسلیم فرود میآورند. هم چنین آیه 69 سوره یس و 78 سوره قصص و غیره نیز گواه بر این موضوع است.
سوم این که: قرآن کریم مردم را به مطالعه نظام آفرینش، شگفتیهای خلقت، احوال و آثار موجودات مختلف و نحوه پیدایش آنها، و به طور خلاصه مطالعه آیات آفاقی و انفسی دعوت میکند، و به تفکر و تدبر در مورد آنها فرا میخواند، و از ما میخواهد که عقلمان را برای درک اسرار خلقت به کار بریم، مانند: "قُلْ سِیرُواْ فِی الاْ ئَرْضِ فَانظُرُواْ کَیْفَ بَدَأَ الْخَلْق؛(عنکبوت،20) بگو: در زمین بگردید و بنگرید چگونه آفرینش را آغاز کرده است."، و سایر آیات.
بدین ترتیب، میتوان گفت که: دقت و مطالعه در آیات فوق، این نتیجه را به دست میدهد که قرآن، هم طالب علوم خاص دینی است، و هم خواهان علوم طبیعی؛ چرا که هم علوم خاص دینی میتوانند وسیله تقرب به خدا باشند، و هم علوم طبیعی؛ (از آن جهت که آینه حق نما هستند) و هر کدام از آنها تا آنجا که این نقش را ایفا کنند، تقدّس دارند؛ اما این تقدس، بالغرض است نه بالذات؛ زیرا علمی که انسان را از حق باز دارد، در قاموس قرآن، مرادف با جهل است: "یَعْلَمُونَ ظَـَهِرًا مِّنَ الْحَیَوَه الدُّنْیَا وَ هُمْ عَنِ الاْ ئَخِرَه هُمْ غَـَفِلُونَ ؛(روم،7) از زندگی دنیا، ظاهری را میشناسند، و حال آنکه از آخرت غافلند."
توجه اسلام تنها به امور اخروی معطوف نیست؛ بلکه به امور مادی و دنیوی هم توجه ویژهای دارد. از این روست که به سلامت جسم و بدن، مانند سلامت روح اهمیت میدهد؛ چرا که نیروی جسمانی و قدرت بدنی مناسب، سبب سلامت عقل، فکر خوب و حسن تدبیر میشود.
قرآن کریم هم هنگامی که نعمتهای خدای را برای یکی از بندگانش یادآوری میکند، تنها به نیروی معنوی اکتفا نکرده، نیروی جسمانی را هم شمرده است: "...قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصطَفَه عَلَیکُم وَزادَه بَسْطَه فِی الْعِلم وَالْجِسم؛ (بقره،247)... گفت: خدا او (طالوت) را بر شما برگزیده و او را در علم و (قدرت) جسم، وسعت بخشیده است."(ر.ک: مفاهیمالقرآن، جعفر سبحانی، ج، ص، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.)
بنابر این، ورزش هم از آنجا یکی از راههای مناسب برای حفظ سلامت جسم است؛ از نظر اسلام پسندیده و مطلوب است؛ امّا از آنجا که برخی از ورزشها و آمادگیهای جسمانی برای شخص ورزشکار و جامعه اسلامی سودمندتر است؛ اسلام به آنها اهمیت ویژهای داده است؛ مانند اسبسواری و تیراندازی "وَأَعِدُّوا لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّه وَمِن ربَاط الْخَیلِ تُرهِبُون بِه عَدُوَّ اللَّه وَعَدُوَّکُم..." (انفال،60) خود پیامبر9 مسابقات اسبدوانی را در مدینه برگزار میکردند و برای برندگان، جایزه میدادند و دیگران را به یاد گرفتن تیراندازی، اسبدوانی و... تشویق میکردند.
و از آنجا که برخی از بازیها و ورزشها سبب فساد فرد و جامعه میشود، اسلام از انجام دادن آنها نهی کرده است؛ همانند قماربازی و ورزشهایی که سبب صدمه دیدن انسان میشود.
به طور خلاصه میتوان گفت: اسلام به ورزش، به دیده ابزار مینگرد؛ نه هدف از اینرو، ورزش به اندازهای که هدف (سلامت فرد و جامعه و استکمال بشری) را تأمین کند، بسیار مفید است؛ امّا زیادهروی و تمامِ وقت را صرف آن کردن، پسندیده نیست.(برای آگاهی بیشتر ر.ک: اسلام و ورزش، حسین صبوری.)