مثل اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله در انجیل
در قسمت اوّل آیه مثل، توصیف ویژگیهای اصحاب راستین پیامبر صلی الله علیه و آله را در تورات مطالعه کردیم و ضمناً معلوم شد که تورات و انجیل نه تنها از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله سخن گفته و نشانه‌های او را بیان نموده، بلکه ویژگیها و صفات شایسته یاران حقیقی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را نیز شرح داده است.
در ادامه آیه شریفه، خداوند مثل پیروان حقیقی خاتم‌الانبیاء صلی الله علیه و آله را در انجیل بیان می‌کند که به شرح آن می پردازیم:
«وَ مَثَلُهُمْ فِی الانْجِیِلِ کَزَرْعٍ»- مثل پیروان صادق و مخلص پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، در کتاب آسمانی مسیحیان؛ یعنی انجیل، مثل مزرعه و زراعتی است که دارای ویژگیهای پنجگانه است.
1- «اخْرَجَ شَطْلئَهُ»- «شَطَأَ» در لغت عرب دو معنی دارد: نخست به جوانه‌هایی اطلاق می‌شود که در کناره گیاهان یا درختان می‌روید و کم کم رشد و نمو کرده و مستقل می‌شود.
______________________________
(1) این قصیده بسیار طولانی است، مشروح آن را در کتاب مظهر ولایت، صفحه 365 مطالعه فرمائید.
مثالهای زیبای قرآن، ج2، ص: 217
دیگر این که به نوزادان حیوانات که بر اثر زاد و ولد، زیاد می‌شوند اطلاق می‌شود؛ بنابراین شَطَأَ به معنای زایندگی، بالندگی، فزایندگی، گستردگی و مانند آن است.
زراعتِ مورد مثل، اوّلین ویژگی‌اش این است که تنها و محدود نیست؛ بلکه جوانه می‌زند و زاینده است؛ به عبارت دیگر، عقیم و نازا نسیت؛ بلکه همواره در حال تولید و تکثیر است.
2- «فَآزَرَهُ»- «آزر و موازرت» به معنای حمایت و تقویت است؛ «وزیر» را از آن جهت وزیر می‌گویند که از «شاه» حمایت می‌کند و او را تقویت می‌نماید. علی علیه السلام از آن جهت و زیر پیامبر صلی الله علیه و آله نامیده شد که حامی آن حضرت بود و در راه تقویت دین او تلاش کرد.
2- «فَآزَرَهُ»- «آزر و موازرت» به معنای حمایت و تقویت است؛ «وزیر» را از آن جهت وزیر می‌گویند که از «شاه» حمایت می‌کند و او را تقویت می‌نماید. علی علیه السلام از آن جهت و زیر پیامبر صلی الله علیه و آله نامیده شد که حامی آن حضرت بود و در راه تقویت دین او تلاش کرد.
زراعت مورد مثل، نه تنها رشد و بالندگی و زایندگی دارد و جوانه‌هایی می‌زند؛ بلکه همواره آن جوانه‌ها را مورد حمایت خود قرار می‌دهد، موانع آن را از سر راهش بر می‌دارد و نیازهایش را به او می‌رساند، هم حمایتش می‌کند و هم او را مورد تقویت قرار می‌دهد.
3- «فَاسْتَغْلَظَ»- ویژگی سوم آن مزرعه این است که جوانه‌هایی که مورد حمایت باغ قرار گرفته، کم کم محکم می‌شوند و در سایه حمایت و تقویت مزرعه، استحکام می‌یابند.
4- «فاسْتوی عَلی سُوقِهِ»- حمایت و تقویت از این جوانه‌ها تا آنجا ادامه می‌یابد که کم کم اینها احساس استقلال می‌کنند و روی پای خود می‌ایستند و دوران وابستگی آنها به سر آمده و خود اینها شروع به جوانه زدن می‌کنند و جوانه‌های آنها نیز به همان شکل سابق مراحل سه گانه «حمایت» و «استحکام» و «استقلال» را سپری می‌کنند.
5- «یُعْجِبُ الزُّراعَ لِیَغِیظَ بِهِمُ الْکُفَّارَ»- رشد و نمو و تولید و تکثیر این مزرعه با برکت، بقدری زیاد و چشمگیر است که زراعت کاران و کشاورزان را در حیرت و شگفتی فرو می‌برد، به گونه‌ای که آنها از تعجّب انگشت بر دهان می‌گذارند؛ زیرا که
مثالهای زیبای قرآن، ج2، ص: 218
برخی از این درختان و گیاهان در مدّت کوتاهی سراسر باغ را می‌پوشاند ولی در مقابل، کافران در خشم فرو می‌روند.
«وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مْنهُمْ مَغْفِرَةً وَ اجْراً عَظِیماً»- خداوند متعال فقط به یاران و اصحابی از پیامبر که اوّلًا، ایمان آورده و اعتقادات، خود را اصلاح کرده باشند و ثانیاً، اعمال و کردار شایسته داشته باشند و آن اعتقادات، افعال آنها را به سمت صلاح حرکت دهد، وعده غفران و بخشش و اجر عظیم و بزرگ داده است؛ نه به تمام یاران و اصحاب پیامبر!
«وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مْنهُمْ مَغْفِرَةً وَ اجْراً عَظِیماً»- خداوند متعال فقط به یاران و اصحابی از پیامبر که اوّلًا، ایمان آورده و اعتقادات، خود را اصلاح کرده باشند و ثانیاً، اعمال و کردار شایسته داشته باشند و آن اعتقادات، افعال آنها را به سمت صلاح حرکت دهد، وعده غفران و بخشش و اجر عظیم و بزرگ داده است؛ نه به تمام یاران و اصحاب پیامبر!
به عبارت دیگر، کلمه «منهم»- به اصطلاح ادبای عرب- «تبعیضیه» است و شامل برخی از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله که صفات آنها در ذیل آیه آمده است، می‌گردد؛ نه همه اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله.
خلاصه این که، طبق این آیه شریفه برخی از اصحاب پیامبر به مزرعه‌ای زاینده و باالنده تشبیه شده‌اند و بخاطر ایمان و عمل صالح شان، بشارت «مغفرت» و «اجر عظیم» داده شده‌اند.